Trần Mỹ Duyệt
“Khi ấy, Chúa Giêsu phán cùng các tông đồ rằng: Kẻ nào yêu mến cha mẹ hơn Thầy, thì chẳng xứng đáng với Thầy, và kẻ nào yêu mến con trai, con gái hơn Thầy, thì không xứng đáng với Thầy. Kẻ nào cố tìm mạng sống mình thì sẽ mất, và kẻ nào đành mất mạng sống mình vì Thầy, thì sẽ tìm lại được nó”(Mt 10:37,39).
Trong môi trường xã hội và văn hóa Việt Nam, nguyên việc bất đồng về hai chữ “thờ kính” và “tôn kính” ông bà tổ tiên theo giáo lý Công Giáo, và về việc đốt nhang trước bàn thờ tổ tiên đã khiến cho bao mối tình khác tôn giáo giữa Công Giáo và Phật Giáo, giữa Công Giáo và đạo Thờ Kính Tổ Tiên bị hủy bỏ, hoặc bị cấm cản. Nay lại nghe nói: “Kẻ nào yêu mến cha mẹ hơn Thầy, thì chẳng xứng đáng với Thầy, và kẻ nào yêu mến con trai, con gái hơn Thầy, thì không xứng đáng với Thầy” (37), thì đối với những ai sẵn có thành kiến và cái nhìn thiếu thiện cảm về Giáo Hội Công Giáo, và về giáo lý Công Giáo, những lời nói này của Chúa Giêsu càng đào sâu hố ngăn cách và dẫn đến hiểu lầm trầm trọng.
Tuy nhiên, điều Chúa Giêsu nêu lên và đã được Thánh Matthêu ghi lại, trong tình trạng thế giới, và trong môi trường hôn nhân gia đình ngày nay càng khiến chúng ta phải để tâm suy nghĩ. Tại sao Chúa Giêsu lại đưa ra sự chọn lựa này? Nó quan trọng như thế nào trong đời sống tâm linh, đời sống hôn nhân gia đình, cũng như trách nhiệm sinh thành, và dưỡng dục con cái?
“Ai yêu mến cha mẹ hơn Thiên Chúa, ai yêu mến con cái hơn Chúa đều không xứng đáng với Ngài”. Không ai lại hiểu một cách mộc mạc theo nghĩa đen của những từ ngữ này. Và dĩ nhiên, nó phải mang một ý nghĩa khác, một ý nghĩa siêu nhiên và tích cực. Trong giới răn thứ 4, chính Thiên Chúa đã chẳng truyền cho con cái phải yêu mến, thảo kính cha mẹ sao: “Người hãy thảo kính cha mẹ.” Và con cái chẳng phải là hồng ân Ngài ban cho cha mẹ và là hoa trái của tình yêu của cha mẹ sao? Vậy yêu mến, thảo kính cha mẹ, và thương yêu con cái có gì mà không làm Chúa vui đâu? Phải chăng vì Ngài là “Thiên Chúa ghen tỵ?”
Đúng vậy, Thiên Chúa không muốn chúng ta đặt bất cứ người, vật nào hơn Ngài. Chính Ngài đã phán: “Vì Ta, Thiên Chúa của ngươi, là một Thiên Chúa ghen tỵ” (Xuất Hành 20:5). Bởi vì ngoài Ngài ra, không gì là xứng đáng, khiến chúng ta phải đánh đổi dù cho đến mạng sống mình: “Kẻ nào cố tìm mạng sống mình thì sẽ mất, và kẻ nào đành mất mạng sống mình vì Thầy, thì sẽ tìm lại được nó” (39). Chính trong ý nghĩa thiêng liêng, cao cả này mà việc đặt cha mẹ hay con cái trong sự lựa chọn giữa Thiên Chúa đã làm cho Ngài không hài lòng. Vì đó là một chọn lựa bất tương xứng. Chọn lựa giữa Đấng Tạo Hóa và tạo vật được tạo thành.
Nhưng đừng nghĩ rằng Chúa Giêsu muốn có một chọn lựa tiêu cực và nặng về hình thức. Nhiều người đã vì cha mẹ, vì con cái mà mất lòng Thiên Chúa.
Khi đặt Ngài và cha mẹ hay con cái vào sự chọn lựa, có nghĩa là Chúa Giêsu muốn nhắc cho chúng ta biết rằng bổn phận đối với con cái cũng như đối với cha mẹ, tình yêu đối với con cái cũng như đối với cha mẹ là những gì thiêng liêng cao cả và rất cần thiết. Nó có liên quan đến phần rỗi của mỗi người. Đây mới là cốt lõi của sự lựa chọn. Hay nói một cách thường tình, thì đó là một giới luật mà Thiên Chúa muốn cho chúng ta phải chu toàn, cũng như giới răn mến Chúa và sự chọn lựa ưu tiên mà chúng ta dành cho Ngài: “Thứ bốn, thảo kính cha mẹ”.
Giáo lý của Chúa Giêsu giờ đây trở thành hết sức quan trọng không chỉ đối với phần tâm linh mà còn đối với thực tế của nếp sống con người thời đại, khi mà nhiều con cái đã bỏ bê, coi thường, và bất kính đối với cha mẹ. Một cách tương tự, nhiều cha mẹ đã quá ích kỷ, vô tâm đến độ giết con mình bằng hành động phá thai, hoặc hất hủi con mình bằng cách bỏ lơ trách nhiệm chăm nuôi và giáo dục chúng. Xã hội chúng ta đang sống hiện nay đời sống hôn nhân, gia đình và tình yêu gia đình đang bị phá sản, coi rẻ, đảo ngược không còn đi theo chương trình và quan phòng của Thiên Chúa.
Thiên Chúa không muốn chúng ta vì cha mẹ hay vì con cái mà quên mất trách nhiệm thờ phượng, kính mến Ngài. Nhưng mặt khác, Ngài cũng không muốn chúng ta hiểu sai lạc ý của Ngài để rồi bỏ rơi, coi thường, và khinh bỉ cha mẹ. Chỉ vài nén nhang, vài mâm hoa quả, hoặc ít bánh trái cúng quả qua loa không đủ thay thế cho đạo hiếu, thay thế cho giới luật thảo kính cha mẹ. Hoặc không vì miếng cơm, manh áo hay sự chiều chuộng theo sở thích, cảm tình mà cha mẹ quên mất bổn phận sinh thành, và giáo dục con cái. Không thể khỏa lấp những lỗi phạm ghê tởm, mất nhân tính của những lần nạo, phá thai, những lần hành hạ tinh thần, đánh đập thân xác những đứa trẻ vô tội.
Lời Chúa là “lời hằng sống”, cần thiết cho con người qua mọi thời đại. Theo lời Ngài, chúng ta phải đặt Thiên Chúa trên hết mọi sự, mọi chọn lựa, và mọi quyết định. Nhưng cũng phải vì Chúa mà trọn vẹn với giới luật của Ngài là yêu mến, thảo kính cha mẹ, là yêu thương, săn sóc và giáo dục con cái. Chúa Giêsu đã làm gương khi bày tỏ lòng yêu mến và kính trọng người mẹ của mình. Lợi dụng lúc dân chúng vây quanh, Ngài hỏi đám đông hôm đó: “Ai là mẹ ta? Ai là anh em Ta?” Rồi Ngài đã trả lời: “Là người nghe và thực hành lời Thiên Chúa” (Mt 12:48-50). Riêng đối với các trẻ em thì Ngài đã quở trách các môn đệ khi họ ngăn cản các em đến với Ngài: “Hãy để các em đến với Thầy, đừng ngăn cấm chúng” (Mt 19:14).
Tóm lại, kính Chúa, thảo hiếu cha mẹ và thương yêu con cái nằm trong bí quyết “nghe và sống lời Thiên Chúa”.
