Công nghệ này liệu có phù hợp với các giá trị Kitô giáo, cụ thể hơn, với các giá trị Công giáo?
Con cái chúng ta sẽ thừa hưởng một thế giới vô cùng khó khăn, nếu chúng ta nắm bắt các công nghệ kỹ thuật di truyền mới.
Kỹ thuật di truyền là gì?
Kỹ thuật di truyền (hoặc chỉnh sửa gen) là một thủ tục thay đổi chiến lược các gen trong DNA của một sinh vật.
Hầu như mọi sinh vật sống đều có DNA, không gì khác hơn là một chuỗi phân tử nhỏ trong mỗi tế bào. Một gen là một đoạn DNA thực hiện hầu hết các công việc chuyển các đặc điểm từ cha mẹ sang con cái của họ. Một số gen, nó có thể khiến cơ thể con người có mắt xanh, trong khi các gen khác có thể ảnh hưởng đến hành vi bằng cách khiến một sinh vật bỏ chạy khi bị tấn công. Một gen có thể có nhiều ảnh hưởng trên cơ thể, mặc dù hầu hết các đặc điểm được tạo ra bởi sự kết hợp của các gen.
Một gen có thể có từ vài trăm DNA lên đến hơn hai triệu. Trong cơ thể con người có thể có tới 25,000 gen, mặc dù các nhà khoa học không biết điều này là chắc chắn như vậy.
Các nhà nghiên cứu đã phát triển và đang nghiên cứu thêm các công nghệ cho phép họ loại bỏ, thay thế và thậm chí thêm gen vào DNA của một người. Các nhà khoa học hy vọng sẽ phát triển các liệu pháp loại bỏ các đặc điểm di truyền mà người ta không muốn, hoặc thêm, hoặc tăng cường các đặc điểm mong muốn trong cuộc đời của một người. Trong hầu hết các nghiên cứu được báo cáo công cộng cho đến nay, các đặc điểm được nhắm đến là bệnh tật, dị thường, hoặc khuyết tật.
Một số nhà nghiên cứu và các công ty sẽ quan tâm nhiều hơn đến các cơ hội có lợi nhuận cao trong các trường hợp chẳng hạn như để tăng khả năng trí thông minh và sức khỏe, đặc điểm dự kiến như màu mắt và giới tính, cũng như kéo dài tuổi thọ. Các liệu pháp thẩm mỹ đơn giản chắc chắn có thể dựa trên kiến thức hiện tại, nhưng việc tăng cường các khả năng như trí thông minh, hoặc đặc điểm tính cách như sự đồng cảm, sẽ rất phức tạp. Mặt khác, những tiết lộ gần đây về các thí nghiệm bí mật đã chứng minh các nhà nghiên cứu có thể nhanh chóng vấp phải bất ngờ như thế nào đối với các liệu pháp có thể tăng cường các khả năng như trí nhớ và hiệu quả chức năng của não.
Hai loại chỉnh sửa gen
Có hai loại kỹ thuật di truyền chính, nhưng điều quan trọng là phải hiểu sự khác biệt như thế nào. Hầu hết các liệu pháp đang được phát triển và sử dụng ngày nay được thực hiện trên người lớn hoặc trẻ em được sinh ra. Những liệu pháp này, được gọi là “liệu pháp tế bào soma”, tạo ra những thay đổi ở con người rất khó có thể có bất kỳ ảnh hưởng nào đến bản chất của các thế hệ tương lai. Di truyền của con người vô cùng phức tạp và bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, vì vậy không có cách nào để biết liệu nó có an toàn 100% hay không. Ở đây, những lợi ích sức khỏe dường như là vô cùng quan trọng.
Tuy nhiên, kỹ thuật di truyền thực hiện trên phôi người, lại là một câu chuyện rất khác. Loại kỹ thuật di truyền này, được thực hiện ngay sau khi thụ thai, có khả năng tác dụng cơ bản hơn đối với người đang phát triển, và có nhiều khả năng đột biến gen, làm hỏng DNA, hoặc các yếu tố môi trường có thể gây ra những tác động khó lường trong suốt cuộc đời của con người . Kỹ thuật di truyền của phôi còn được gọi là chỉnh sửa gen mầm “genline” (hay chỉnh sửa gensome) vì những thay đổi được thực hiện trong DNA có thể được kế thừa bởi các thế hệ tương lai.
Câu hỏi về việc làm xáo trộn, thay đổi phôi người
Kỹ thuật di truyền của phôi đặt ra nhiều câu hỏi về rủi ro vật lý cho người thiết kế và các thế hệ tương lai cũng như các vấn đề về đạo đức, tâm lý và mối tương quan.
Chúng ta có thể dự đoán những tác động của kỹ thuật di truyền đủ tốt để biện minh cho lợi ích không?
Ai có thể quyết định? Ai bảo vệ lợi ích của các sắp đặt cá nhân, hoặc các thế hệ tương lai bị ảnh hưởng? Chúng ta có thể tin tưởng các nhà nghiên cứu, nhà khoa học và các trung tâm nghiên cứu sẽ hành động đạo đức? Ai sẽ kiểm soát điều này một cách hiệu quả? Chúng ta có thể tin tưởng các nhà quản lý của chính phủ và chính trị gia không?
Điều gì xảy ra với tâm lý và danh tính của một người đã được chỉnh sửa gen? Điều gì xảy ra với mối quan hệ của họ với cha mẹ, đồng nghiệp và xã hội nói chung?
Liệu phương pháp này có liên quan đến hành động vô đạo đức không?
Liệu các em bé được sản xuất có thực sự phù hợp với mục đích của chúng ta là con cái của Thiên Chúa không?
Đạo đức của các phương pháp
Thoạt nhìn, dường như kỹ thuật di truyền của phôi người, nếu được thực hiện để loại bỏ các bệnh hoặc khuyết tật di truyền, là một hành động từ bi tuyệt vời. Tuy nhiên, còn nhiều hơn nữa để xem xét về cách thức kỹ thuật di truyền thực sự sẽ xảy ra.
Giáo hội công nhận mục đích từ bi hợp pháp của kỹ thuật di truyền trong một số tài liệu hướng dẫn về các liệu pháp kỹ thuật di truyền.
Ví dụ, trong hướng dẫn đạo đức sinh học Vatican 1987, Donum Vitae, Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã có những điều sau đây để nói về công nghệ này:
“Về nguyên tắc, một biện pháp can thiệp trị liệu nghiêm ngặt mà mục tiêu rõ ràng là chữa lành các bệnh ác tính khác nhau như: xuất phát từ khiếm khuyết nhiễm sắc thể, về nguyên tắc, sẽ được coi là điều mong muốn, với điều kiện là nó được hướng đến việc thúc đẩy sức khỏe cá nhân của con người mà không gây hại cho cá nhân tính toàn vẹn của người đó hoặc làm xấu đi các điều kiện của cuộc sống.” (số 3)
Đề cập đến kỹ thuật di truyền không trị liệu, Donum Vitae nói rằng:
“…sự thao túng như vậy sẽ thúc đẩy một tâm lý ưu sinh và sẽ dẫn đến sự kỳ thị xã hội gián tiếp đối với những người thiếu những phẩm chất nhất định, trong khi những phẩm chất đặc quyền xảy ra được đánh giá cao bởi một nền văn hóa hoặc xã hội nhất định; những phẩm chất như vậy không cấu thành những gì cụ thể là con người. Sự [cố gắng] để tạo ra một loại người mới [là] một yếu tố ý thức hệ trong đó con người cố gắng thay thế vị trí của Đấng Tạo Hóa.” (số 4)
Nguyên tắc đạo đức công giáo
Với hai tuyên bố này, chúng ta nên xem xét các nguyên tắc đạo đức sau:
* Để có được đạo đức một các đúng đắn, liệu pháp kỹ thuật di truyền phải được điều trị. Điều đó có nghĩa là nó phải cải thiện sức khỏe của một con người mới, chứ không phải thay đổi đặc điểm của họ hoặc tăng cường khả năng (như sức mạnh, trí thông minh, v.v.) để đáp ứng ý tưởng của cha mẹ, hay nhà khoa học về một người lý tưởng.
* Kỹ thuật di truyền không thể quan trọng hơn cuộc sống, hay hạnh phúc của con người. Tuy nhiên, nghiên cứu cần thiết cho kỹ thuật di truyền hiệu quả bao gồm thử nghiệm và giết chết hàng ngàn phôi người. Các quy trình kỹ thuật di truyền nói chung sẽ bao gồm việc sử dụng thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), đã bị Giáo hội lên án là vô đạo đức. IVF liên quan đến việc tạo ra nhiều phôi người, chọn một phôi để cấy vào người mẹ và giết hoặc đóng băng các phôi còn lại.
* Ý định của người lớn liên quan đến phương phát rất quan trọng. Một người trưởng thành tự do tham gia, hoặc chỉ đạo một thủ tục giết chết phôi người không thể coi những phôi đó là người không xứng đáng. Do đó, thủ tục này không nhằm mục đích cung cấp một lợi ích điều trị cho một bệnh nhân xứng đáng hiện có. Thủ tục thay vào đó là nhằm thao túng phôi thai làm nguyên liệu cho một người tương lai – một đứa bé chỉ tồn tại trong trí tưởng tượng của người lớn. Do đó, kỹ thuật di truyền của phôi người, ít nhất là trong ý định của những người tham gia, một quá trình sản xuất một người chỉ có giá trị sau khi thủ tục đã diễn ra và phôi phát triển thành em bé được sinh ra.
Để rõ ràng, đây là những vấn đề được đề xuất ở đây để bạn cân nhắc. Giáo hội đã không đặc biệt cân nhắc về những việc như vậy, mặc dù chúng ta có thể hiểu hướng đi của Giáo hội thông qua những giảng dạy kết hợp của Giáo hội.
Nhiều rủi ro của chỉnh sửa gen
Chỉnh sửa DNA được kế thừa bởi các thế hệ tương lai có thể rất khó đoán. Các nhà khoa học quốc tế đã lên án nhan chóng và gay gắt khi nhà nghiên cứu Trung Quốc He Jiankui tuyên bố vào cuối năm 2018, ông không chỉ chỉnh sửa gen của phôi sinh đôi mà còn hướng dẫn chúng sinh ra – một thí nghiệm đầy rủi ro và vi phạm một loạt các hướng dẫn nghiên cứu đạo đức.
Jiankui đưa ra những tuyên bố đang cố gắng thay đổi một gen sẽ khiến hai bé gái sinh đôi phần lớn miễn nhiễm với HIV (virus liên quan đến AIDS). Tuy nhiên, việc này không có lợi ích trị liệu, vì không có lý do gì để nghĩ rằng các bé gái cần sự bảo vệ. Các gen bị thay đổi cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng tinh thần của các bé gái, và không biết liệu Jiankui có suy nghĩ về vấn đề đó hay không (ông ta không bao giờ nói rằng ông biết về chúng). Không ai biết điều gì sẽ xảy ra với thế hệ tương lai, nếu các bé gái sau này khi chúng trưởng thành và sinh con. Jiankui cũng đã thử nghiệm trên một phôi thai thứ ba đã được sinh ra.
Nhà khoa học người Nga, Denis Rebrikov, đã tuyên bố vào tháng trước rằng ông hoàn toàn có ý định nuôi dưỡng phôi thai chỉnh đổi gen đến khi được sinh ra, và có năm cặp vợ chồng muốn làm việc với ông để chữa bệnh mù cho phôi thai của họ. Rebrikov đã tuyên bố một số lời chống tôn giáo một cách gay gắt. Ông nói trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí Science: “Những người chống đối muốn có tất cả những điều này ở con cái họ, nhưng chỉ bằng sự ‘quan phòng siêu nhiên,’ mà không phải bởi khoa học. Họ là những kẻ nói dối hoặc ngu ngốc.”
Ngày càng có nhiều người được gọi là kẻ tấn công sinh học đang thử nghiệm kỹ thuật di truyền trong nhà của họ. Josiah Zayner, chủ sở hữu của một công ty công nghệ sinh học mà ông ta hoạt đông tại ga ra giữ xe của mình, đã phát hiện ra vào tháng Năm rằng ông ta đang bị điều tra vì hành nghề y mà không có giấy phép. Để có được nhiều người biết đến và bán được số bán sản phẩm và những nỗ lực thử nghiệm của mình, Zayner đã công khai tiêm cho mình một giải pháp chỉnh sửa gen và, thật kỳ lạ, đã tự mình thực hiện cấy ghép phân. Bryan Bishop, người có nền tảng về lập trình máy tính và đầu tư Bitcoin, đã thành lập một công ty ở Texas với ý định giúp những cha mẹ tạo ra các “designer babies” (trẻ em kiểu mẫu) với mục đích như tăng cường sức mạnh và cuộc sống thọ hơn. Ông tuyên bố ông có ít nhất một khách hàng.
Mở ra một Pandora Box (một hộp có đầy những rắc rối, bất an ở trong đó)
Kỹ thuật di truyền phôi người và chỉnh sửa mầm là vô cùng phức tạp, và vì lý do đó, không thể biết trước sự chắc chắn và dự đoán. Chẳng hạn, rất hiếm khi tìm thấy một gen duy nhất luôn có ảnh hưởng cụ thể đến một sinh vật. Hầu hết các đặc điểm hoặc khả năng mà chúng ta có thể xác định được ở các sinh vật là do gây ra bởi một số gen. Tác dụng của gen thường phụ thuộc vào cách chúng tương tác. Ngay cả một đặc tính cơ bản của con người như chiều cao cũng bị ảnh hưởng bởi hàng chục ngàn biến thể di truyền. Mỗi gen ảnh hưởng đến nhiều đặc điểm. Do đó, không bao giờ có thể biết liệu một gen hoặc sự kết hợp của các gen có thể có tác dụng mà trước đây chưa biết.
Chỉ mới gần đây, các nhà khoa học mới hiểu được 99% chức năng gen của chúng ta. Trước đây, các nhà khoa học nghĩ rằng các gen “không mã hóa” này bị chê là “DNA tạp nhạp”, được gọi là DNA rác, có nghĩa là chúng không hướng dẫn cơ thể tạo ra protein, hoàn toàn không có mục đích. Bây giờ họ nhận ra rằng loại DNA này thực sự có liên quan đến việc biến các gen mã hóa protein lúc “mở lên” hay “tắt đi” (on or off). Nghiên cứu về các gen này đang được tiến hành.
Như đã lưu ý, ảnh hưởng của một gen duy nhất đến một sinh vật có thể thay đổi tùy thuộc vào cách nó tương tác với các gen khác, như protein và vi khuẩn khác. Các gen cũng có thể đột biến, đó là “những lỗi lầm” khi ngẫu nhiên, sự hư hỏng, hoặc tương tác với các chất khác can thiệp vào quá trình sao chép DNA trong các tế bào. DNA mới không phải là bản sao chính xác của DNA gốc. Để biết liệu một gen sẽ có ảnh hưởng như mong đợi không, các nhà khoa học cần biết chắc chắn liệu gen đó có hoặc không bị đột biến hay không. Khả năng đột biến gen là không giới hạn và không thể đoán trước, và các nhà khoa học không biết tác động của hầu hết các đột biến lên cơ thể.
Những em bé mới được sản xuất bằng cách thay đổi DNA của phôi có thể gặp khó khăn nghiêm trọng trong mối quan hệ với những cha mẹ mong đợi thành tích và một xã hội nhận thấy sự bảo đảm cho sự phân biệt đối xử với người khuyết tật. Những người giàu có nhiều khả năng chi trả cho bất kỳ liệu pháp tăng cường di truyền mới, làm trầm trọng thêm sự bất bình đẳng trong xã hội của chúng ta.
Chúng ta cũng có thể hỏi: Làm thế nào mà một người biến đổi gen, bị thay đổi bởi những nỗ lực của cha mẹ họ sau khi họ được tạo ra, nhận thức được một bản sắc liên tục từ sự sáng tạo của họ về tương lai? Điều khó khăn gì cho những người như vậy khi nghĩ rằng họ là con cái dị thường, được tạo ra một cách siêu phàm, không thể lặp lại như con cái của Thiên Chúa?
Những mối tương quan nào họ có thể sẽ có với Thiên Chúa?
Nếu chúng ta tham gia vào kỹ thuật di truyền của phôi người, hoặc đơn giản là cho phép nó xảy ra trong xã hội của mình, chúng ta sẽ có mối tương quan nào với Thiên Chúa?
Thời gian không còn nhiều để suy nghĩ những câu hỏi như vậy nữa.
(Tóm lược và chuyển ngữ từ bài viết của Christopher Reilly trên Catholic Stand)
